{
    "title": "Dolaşım",
    "image": "https://www.dolasim.gen.tr/images/dolasim.jpg",
    "date": "19.01.2024 07:08:10",
    "author": "Betül KIZILKAYA",
    "article": [
        {
            "article": "<div><b>Dolaşım,</b> Canlılar yaşamlarını devam ettirebilmek için enerjiye gereksinim duyarlar ve bu ihtiyaç duyulan enerji besin yoluyla sağlanır. Canlılarda enerjinin üretilebilmesi için vücuda alınan besin ve oksijenin bütün vücutta hücrelere taşınması gereklidir. Ayrıca vücudumuzda oluşan atık madde ve karbondioksit gazının vücuttan dışarı atılması gerekmektedir. İşte bu oksijen ve besinin en küçük yapı olan hücrelere taşınmasını, hücrelerdeki faaliyetler sonucunda oluşan atık madde ve karbondioksit gazının vücut dışına atılmasını yardımcı olan bu sisteme dolaşım sistemi denir.</div><div><br></div><div><b>Dolaşım için yardımcı olan organlar kalp ve damarlardır</b></div><div><br></div><div><b>Kalp ve damarlar</b></div><div><br></div><div>Kalp göğüs boşluğunda akciğerlerin arasında koni şeklinde ve her insanın yumruğunun büyüklüğü kadardır. Kalp kasılıp gevşeme yoluyla vücuttaki kanın damarlar yoluyla bütün vücutta dolaşmasını sağlar. Yani vücutta pompa görevini üstlenmektedir. Temiz kanı bütün vücuda toplar ve kirlenen kanı tekrar toplamakla görevlidir. Kalp yapısı itibariyle çizgili kaslardan oluşmuştur ancak istemsiz olarak görev yapmaktadır. Üst kısımda iki adet kulakçık alt kısımda iki adet karıncık olmak üzere toplam dört odacıktan oluşur. Karıncıklar kulakçıklardan daha güçlü kasılıp gevşerler çünkü karıncıkların arasında kulakçıklara göre daha kalın kas tabakası bulunmaktadır. Karıncıklar kulakçığa göre daha geniştir. Kalbin sağ ve sol tarafı kaslardan oluşan duvar ile ayrılmaktadır. Sol tarafta temiz kan sağ tarafta ise kirli kan vardır. Kalbe kan toplayan damarlar kulakçıklara bağlı bulunur. Yani kan kulakçıklarda toplanıp karıncıklardan bütün vücuda pompalanır. Kalbin üst kısmını örten esnek ve kalın zar bulunmaktadır bu zara kalp zarı denir. Kalp ile zar arasında bulunan kaygan olan sıvı kalbin kolay bir şekilde çalışmasına yardımcı olur. Canlılar omurgalı ve omurgasız olmak üzere iki grupta incelenmektedir. Bu iskelet sistemine göre dolaşımda değişme gösterir. Omurgasız canlılarda açık dolaşım vardır ve kılcal damarları bulunmamaktadır. Kan atardamardan vücut boşluğuna oradan toplardamara geçer. Omurgalı canlılarda ise kapalı <b>dolaşım</b> vardır ve bu dolaşımda kılcal damar bulunur. Kan atardamardan kılcal damara, kılcal damardan ise toplar damarlara geçmektedir.</div><div><br></div><div>Kalp çalışırken kasılıp gevşeme yoluyla vücuttaki kanı toplayıp tekrar temizlenen kanı aynı yolla vücuda pompalamaktadır. Kalbin çalışma esnasında kulakçık ve karıncıklar sırası ile kasılıp gevşerken kasılma anında odacıklardan kan gönderilirken gevşeme anında ise odacıklara kan dolmaktadır. Kulakçıklar gevşerken kirlenen kan üst ve alt toplardamar ile sağ kulakçığa gelip akciğerde temizlendikten sonra akciğer toplardamarı ile sol kulakçığa gelmektedir. Karıncık kasılırken ise sağ karıncıkta bulunan kirli temizlenmek üzere akciğere gönderilirken sol karıncıkta bulunan temiz kan ise aort atardamarı ile bütün vücuda pompalanır. İşte kalbin bu şekilde kasılıp gevşemesi yoluyla temiz kan bütün vücuda dolaşırken vücutta oluşan kirli kan ise yine bu şekilde toplanır. Dolaşım sistemi bu şekilde çalışmaktadır. Dolaşım sistemine kalpten başka kan damarları, kan ve kanda bulunan alyuvar, akyuvar ve kan pulcukları bir bütün olarak yardımcı olmaktadır. Kan damarları ise farklı kalınlıkta olup atardamar, toplardamar ve kılcal damar olarak üç çeşidi vardır. Atardamarlar genel olarak temiz kanı taşırlar. Temiz kanı vücuda taşıyan en büyük atardamar aort atardamarıdır. Toplardamarlar ise genellikle kirli kanı taşırlar. Kılcal damarlar ise atardamar ve toplardamar arasında bağ görevi yapmaktadır. Kan ile hücreler madde alışverişini sağlar ve kan akış hızı en yavaş olan damarlardır.</div><div><br></div><div>Kan <b>dolaşım</b>ı küçük ve büyük kan dolaşımı olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Küçük kan dolaşımı kirli kanın akciğere gelmesi akciğerde temizlendikten sonra kalbe gelmesi şeklinde olan kirli kanın temizlenmesine küçük kan dolaşımı denmektedir. Büyük kan dolaşımı ise temiz kanın bütün vücuda pompalandıktan sonra görevini yerine getirip hücrelerde kirlenen kanın tekrar toplanmasına ise büyük kan dolaşımı denilmektedir.</div>"
        }
    ]
}